Ludzka psychika jest kształtowana pod wpływem wielu czynników, co powoduje, że zachowania, praktyki i przeżycia seksualne ludzi odznaczają się dużą różnorodnością. Nasza aktywność seksualna oraz zakres związanych z nią doświadczeń podlegają dynamicznym zmianom w okresie dzieciństwa, dojrzewania, dojrzałości, a potem przekwitania i starości. W związku z tym mamy też do czynienia z ogromną ilością sposobów seksualnego zachowania i przeżywania. Na to szerokie spektrum ludzkich zachowań nakłada się społeczny mechanizm ograniczający. Wyznacza on granice miedzy tym, co pożądane i niepożądane. Przemoc w seksie nie mieści się w grupie „normalnych” zachowań.
Sado-maso
Sadomasochizm oznacza preferowanie aktywności seksualnej obejmującej doświadczanie (masochizm) i sprawianie (sadyzm) co najmniej jednego z takich doznań jak ból, upokorzenie czy krępowanie. Aktywność sadomasochistyczna stanowi najważniejsze źródło pobudzenia i jest niezbędna do osiągnięcia satysfakcji seksualnej.
Popęd, który jest źródłem sadyzmu i masochizmu, kształtuje również bardziej pospolite nawyki i osobowość. Mówi się o masochizmie moralnym, czyli nieświadomym dążeniu do cierpienia, co prowadzi do przyjmowania pozycji ofiary. Może się to objawiać w najróżniejszy sposób, np. poprzez potrzebę bycia karanym, stałe poczucie bycia nieszczęśliwym, nieustanne cierpienie duchowe itp. O osobowości masochistycznej mówi się wtedy, gdy skłonność ta staje się integralną częścią struktury psychicznej, a więc wywołuje nieustanne skargi danej osoby i odrzucenie ze strony otoczenia.
W przypadku sadyzmu mówi się o osobowości agresywnej, tłumieniu gwałtowności. O osobowości sadystycznej można mówić, jeżeli zadawanie cierpienia jest przyjemnością dominującą, ale nie towarzyszą jej charakterystyczne dla sadyzmu zachowania seksualne.
Perwersja w łóżku
Opisane wyżej cechy osobowości masochistycznej i sadystycznej nie są związane z aktywnością seksualną i stanowią jedynie cechy charakterystyczne dla danej osoby. W przeciwieństwie do nich perwersje o charakterze sadomasochistycznym mają związek z erotyzmem i kiedy osiągają poziom patologiczny, przekraczają często granicę tego, co jednostka potrafi zaakceptować. Perwersyjny masochista może jawnie odrzucać każdą formę cierpienia. Jeszcze częściej zdarza się to sadyście, który w życiu codziennym wykazuje poszanowanie dla drugiego człowieka.
Różne formy sadyzmu i masochizmu łączy poszukiwanie cierpienia, bólu i poniżenia. Niezależnie od tego, czy jest świadome i zaakceptowane przez jednostkę, czy też mniej lub bardziej wyparte, odgrywa ono rolę centralną i jednocząca.
Sadyzm – fantazje i krew
O perwersji sadystycznej mówi się wtedy, gdy osoba nie może osiągnąć zaspokojenia seksualnego bez zadawania swojemu parterowi rzeczywistego cierpienia, przy czym wybiera charakterystyczne dla siebie rytuały. Do praktyk sadystycznych dochodzi bądź za przyzwoleniem partnera – wtedy ich skutki mają mniejsze konsekwencje, bądź w wyniku brutalnej przemocy, która może przybierać różne formy: od gwałtu (nawet zakończonego morderstwem) po zachowania agresywne, których celem jest zastraszenie partnera. Może to być w formie wulgarnych żartów, anonimowych telefonów, przekłuwania sutków czy pośladków, drapania paznokciami, rozrywania ubrania. Pojęcie sadyzmu wprowadził w 1886 roku Kraft-Ebing, a wywodzi się ono od nazwiska francuskiego pisarza markiza de Sade’a, żyjącego w latach 1740 – 1814.
Sadyzm seksualny dotyczy ok. 5% mężczyzn i 2% kobiet (McCary 1992). Można wyodrębnić kilka jego form: sadyzm fantazyjny – polega na wyobrażaniu sobie zachowań sadystycznych wobec obiektów erotycznych w trakcie masturbowania się, współżycia, jednocześnie nie ma ich w konkretnych zachowaniach wobec partnera. Istnieje u danej osoby jakby podwójny świat psychiczny: jeden ujawnia się w fantazjach, a drugi na jawie. Sadyzm tego rodzaju może ujawniać ukryte tendencje sadystyczne, może być też zakodowanym doświadczeniem, np. z pornografii, może także wynikać z ukrytych postaw agresywnych wobec drugiej płci, z poglądów przyswojonych w środowisku rówieśniczym, pełnych ujemnych ocen i przykładów źle świadczących o naturze kobiecej. Sadyzm bierny – charakteryzuje się tym, że w trakcie współżycia seksualnego świadomie unika się zaspokajania oczekiwań i potrzeb partnera w celu wywołania u niego żalu, przykrego rozczarowania czy dyskomfortu, przy jednoczesnej dobrej znajomości tych potrzeb. Ta forma sadyzmu bywa dość subtelna i trudna do odczytania. Można ją też mylić z zachowaniami partnera wynikającymi z nieznajomości upodobań seksualnych partnera.
Innym typem sadyzmu jest wampiryzm seksualny. Ta odmiana sadyzmu połączona jest z fetyszyzmem, gdzie krew pełni rolę fetysza. Źródłem podniecenia seksualnego jest widok lub smak krwi drugiej osoby. Najbardziej brutalną odmianą jest mord z lubieżności, czyli skrajna odmiana sadyzmu, w której źródłem rozkoszy seksualnej jest mordowanie ofiary. Formami sadyzmu są też odczuwanie podniecenia seksualnego w wyniku chłostania siebie lub innych osób, a także pobrudzenie partnera moczem, kałem lub nasieniem.
Poniżony masochista
Masochizm jako dewiacja seksualna polega na osiąganiu satysfakcji seksualnej w wyniku cierpienia psychicznego lub fizycznego, zadawanego przez partnera lub samemu sobie zamiast albo w trakcie stosunku seksualnego. Występuje u 2,5% mężczyzn i 4,6% kobiet (McCary 1992). Masochizm również przybiera różne formy: może to być podporządkowywanie się osobie partnera, połączone z samoponiżaniem się, poczuciem braku własnej wartości w roli partnera, nastawienie na zaspokajanie wszystkich oczekiwań partnera przy rezygnacji z własnych potrzeb. Często występuje też w formie ograniczenia potrzeb masochistycznych do fantazji erotycznych, np. towarzyszących masturbacji czy współżyciu seksualnemu. Zdarza się też, że realizacja potrzeb masochistycznych ma miejsce poza stałym związkiem. W tym przypadku najczęściej dotyczy to mężczyzn, którzy nawiązują kontakty z prostytutkami, tymczasem ich kontakty seksualne w stałej relacji są wolne od takich praktyk. Masochizm to także prowokowanie podświadome partnera do przejawów niezadowolenia czy agresji, po czym taka reakcja jest przyjmowana życzliwie oraz wywołuje u drugiej osoby pozytywne reakcje seksualne, oraz prowokowanie wprost partnera do sadystycznych zachowań seksualnych.
Z obserwacji wynika, że związki między osobami ujawniającymi cechy sadystyczne i masochistyczne są bardzo trwałe i wzajemnie uzupełniają się. Z reguły takie pary nie szukają pomocy i dobrze się ze sobą czuja, zaspokajając własne potrzeby. Masochizm, podobnie jak i sadyzm, przekraczają granice seksualności człowieka, wiążą się z osobowością, ujawniają bardzo złożone i różnorodne źródła swego rozwoju. Warto jednak pamiętać, że jeśli oboje partnerzy mają podobne potrzeby, godzą się na tego typu praktyki i czerpią z nich przyjemność, a przy tym nie cierpią osoby trzecie, to należy cieszyć się taką relacją. Wpisuje się to bowiem w tzw. normę partnerską, która mówi o tym, że jeśli dwie dorosłe osoby mają satysfakcję seksualną i godzą się na daną aktywność, która nie zagraża ich życiu i nie narusza dobra innych osób, nie ma w takim zachowaniu nic niepokojącego.
