Dojrzewanie to proces, który rozpoczyna się około 10. roku życia dziecka, a kończy się wraz z ukończeniem około 20 lat. Dziewczynki szybciej niż chłopcy przechodzą przez przemiany fizyczne, wcześniej też dojrzewają psychicznie i społecznie, ale za to później seksualnie.
Nieśmiałe początki
Dziewczynka rodzi się ze stałą, niezmienną liczbą komórek jajowych i macicą wielkości śliwki. Aż do 8.-10. roku życia nie ujawniają się u niej cechy charakterystyczne dla płci żeńskiej, w tym czasie kształtuje się jedynie płeć psychiczna, a więc dziecko nabywa i ujawnia typowe dla swojej płci zachowania.
Zwykle około 10. roku życia ciało – za sprawą żeńskich hormonów płciowych, estrogenów i progesteronu produkowanych w jajnikach – zaczyna powoli się zmieniać, pierwszym sygnałem zwiastującym początek procesu dojrzewania jest przyspieszony wzrost i nabieranie masy ciała. Dziewczynka może zauważyć, że delikatnie powiększają się jej piersi i uwypuklają brodawki sutkowe, a na zewnętrznych wargach sromowych pojawiają się słabe włoski.
Biust jak u kobiety
Od tej pory piersi będą stale się powiększać i nabierać okrągłych kształtów aż do uzyskania ostatecznego rozmiaru. Jak duże będą? Pamiętaj, że wielkość oraz kształt biustu zależą przede wszystkim od ilości tkanki tłuszczowej otaczającej wrażliwe gruczoły piersiowe – to zwykle cechy, które kobieta dziedziczy. W czasie, kiedy piersi będą rosnąć, spodziewaj się, że mogą nie być identyczne – ich wzrost często przebiega nierównomiernie, więc raz jedna, a raz druga pierś może być większa. Poza tym warto wiedzieć, że nawet u dorosłej kobiety obie piersi rzadko mają jednakowy rozmiar.
Z dziecka – dziewczyna
Co dzieje się później? W wieku 12-13 lat dziewczynki obserwują ciągły przyrost masy ciała, tkanka tłuszczowa odkłada się zwłaszcza na biodrach, udach i pośladkach, a jej gromadzenie ułatwia dzielenie się już istniejących oraz tworzenie się nowych komórek tłuszczowych – figura się zaokrągla, co jednak wcale nie znaczy, że należy się odchudzać! Twoja dieta właśnie teraz powinna być wartościowa i mądrze ułożona, bo rozwijający się organizm potrzebuje zapasu energii. W tym wieku dziewczynki zazwyczaj rosną najszybciej.
Brodawki sutkowe nabierają ciemniejszej barwy, wciąż przybywa włosów łonowych, które zmieniają swój wygląd – stają się ciemniejsze, grubsze i poskręcane. Biodra dojrzewającej dziewczynki w tym czasie się poszerzają i uwidacznia się charakterystyczne wcięcie w talii, a z dróg rodnych co jakiś czas wypływa przezroczysta lub biaława wydzielina – to tzw. faza przedpokwitaniowa.
Pokwitanie – pierwsza miesiączka
Między 10. a 16. rokiem życia dziewczynki wchodzą w fazę pokwitania i właśnie wtedy większość z nich zaczyna miesiączkować. Kiedy możesz oczekiwać pierwszej w życiu miesiączki? Najczęściej dostają ją dziewczyny 12-13-letnie, ale nie przejmuj się, jeśli w twoim przypadku miesiączka się opóźni lub zaskoczy cię nieco wcześniej. Dopiero brak menstruacji po ukończeniu 16. roku życia powinien zaniepokoić – to zwykle efekt przyjmowania silnych leków, chorób, zaburzeń hormonalnych albo intensywnych treningów.
Jajniki i macica już wcześniej – pod wpływem działania hormonów – rozpoczęły pracę i zaczęły się rozwijać. Wystąpienie pierwszego krwawienia miesiączkowego to znak, że są w pełni dojrzałe. Ale to jeszcze nie oznacza, że dziewczynka jest gotowa do zajścia w ciążę i urodzenia dziecka: płodność, a więc regularnie występująca owulacja, czyli uwalnianie gotowej do zapłodnienia komórki jajowej, może pojawić się nawet po 3 latach od pierwszej menstruacji. W tych pierwszych latach zarówno jajeczkowanie, jak i krwawienie miesięczne występują zwykle w nierównych odstępach czasu.
Faza młodzieńcza
U dziewczynek już miesiączkujących pojawia się także coraz bardziej obfite owłosienie na ciele: gęstsze włoski rosną pod pachami i na nogach, a wzgórek łonowy pokrywa się ciemnymi włosami tworzącymi charakterystyczny trójkąt. Zdarza się, że owłosienie typowe dla okolic warg sromowych można zauważyć też po wewnętrznej stronie ud i na odcinku między wzgórkiem łonowym a pępkiem.
Nadmierne owłosienie nie jest jedyną fizyczną zmianą, którą większość dojrzewających dziewcząt przyjmuje z niechęcią. Przemiany hormonalne wywołują także trądzik młodzieńczy – problemy skórne dotyczą przeważającej części młodych ludzi. Jak powstają? Pod wpływem hormonów płciowych gruczoły łojowe w skórze wydzielają zwiększoną ilość łoju, który zatyka pory i doprowadza do powstawania zmian zapalnych oraz zaskórników. Wzmożona produkcja łoju to także przyczyna przetłuszczania się włosów. To tymczasowe i niegroźne kłopoty, czasem tylko – o ile nie ustępują samoistnie – wymagają leczenia u dermatologa. W innym wypadku wystarczy staranna pielęgnacja i dobrze dobrane kosmetyki.
Do 19.-20. roku życia zakończy się proces wzrostu, kości ramion i nóg wydłużą się i osiągną ostateczne rozmiary, a twarz nabierze dorosłego wyrazu. O dziewczynce można powiedzieć, że jest dojrzała płciowo, gdy jajniki regularnie uwalniają komórki jajowe i w przewidywalnych terminach, systematycznie pojawia się okres.
