Jesteś pewna, że ciebie problem HIV nie dotyczy? Nigdy nie współżyłaś z przygodnymi mężczyznami, zawsze się zabezpieczałaś i wierzysz w wierność swojego partnera? Niestety, we współczesnym świecie wirus HIV rozprzestrzenia się niezwykle łatwo, a tzw. grupy ryzyka już dawno przestały istnieć. Zdarza się, że nosiciele latami żyją w nieświadomości i… wciąż zarażają innych. Całkowitą pewność co do swojego stanu zdrowia uzyskasz, wykonując specjalistyczne badania – w ciąży mogą one zdecydować o życiu nie tylko twoim, ale i twojego dziecka.
Czy HIV zagraża dziecku?
Niestety, tak. Wirus HIV przenosi się w krwi, spermie oraz wydzielinie pochwowej – do zarażenia dochodzi więc najczęściej w wyniku kontaktów seksualnych, takich jak stosunek waginalny, oralny lub analny z osobą zarażoną, ale także poprzez korzystanie wraz z nosicielem wirusa ze wspólnych igieł bądź innych przyborów toaletowych, na których może pozostać niewielka ilość krwi.
Okres ciąży, poród naturalny i karmienie piersią to również sytuacje, w których dziecko może zarazić się od matki – brak jakiegokolwiek leczenia zwiększa to ryzyko do około 25, a nawet 50%. Zagrożenie pojawia się po wytworzeniu się łożyska, a swoją kulminację osiąga w ciągu dwóch ostatnich tygodni ciąży i podczas porodu. Wiele zależy od stężenia wirusa w krwi kobiety – największe jest ono 2-3 miesiące po zarażeniu i później, gdy choroba postępuje.
Na dziecko kobiety zarażonej wirusem HIV czyhają także inne niebezpieczeństwa, możliwe ciążowe komplikacje to:
- Przedwczesny poród
- Zaburzenia wzrostu płodu
- Poród martwego dziecka
Jak można zapobiec zarażeniu?
Badania na obecność wirusa HIV powinnaś wykonać, gdy tylko lekarz potwierdzi ciążę, a nawet wcześniej – już na etapie starań o dziecko, by jak najlepiej przygotować się do ciąży i zadbać o zdrowie malucha. Testy te nie są w Polsce obowiązkowe – lekarz nie musi ich proponować, a ty możesz odmówić ich wykonania. Stawka jest jednak zbyt wysoka, by zwlekać z badaniem albo tym bardziej całkowicie z niego zrezygnować, w razie wykrycia wirusa tylko szybkie podjęcie leczenia pomoże uchronić dziecko przed śmiertelną chorobą.
Badanie zrób zaraz po pierwszej wizycie u ginekologa, a jeśli należysz do grupy podwyższonego ryzyka – powtórz je w trzecim trymestrze ciąży. Trzeba oznaczyć liczbę kopii wirusa we krwi oraz liczbę i odsetek limfocytów CD4.
Co można zrobić, jeśli się okaże, że jesteś nosicielką? Przede wszystkim zaczniesz przyjmować odpowiednie leki – czeka cię standardowe, skojarzone leczenie antyretrowirusowe. O momencie rozpoczęcia kuracji zdecyduje lekarz, ale najpierw zapozna cię ze wszystkimi jej zaletami i ewentualnymi skutkami ubocznymi. Być może będziesz wolała odłożyć początek terapii do 10.-12. tygodnia ciąży, aby działanie leków nie zakłóciło organogenezy, czyli tworzenia się organów wewnętrznych płodu. Lekarz weźmie także pod uwagę twój stan kliniczny, wirusologiczny i immunologiczny – ważnym zadaniem będzie bowiem również ochrona twojego zdrowia.
Lekarz powinien ci zaproponować trzyczęściowy schemat podawania AZT, czyli Retroviru:
- W czasie ciąży
- W czasie porodu
- Noworodkowi przez pierwszych 6 tygodni życia
Przygotuj się też na to, że:
- Na około 2 tygodnie przed terminem porodu zostanie zaplanowane zakończenie ciąży przez cesarskie cięcie
- Nie będziesz mogła karmić dziecka piersią (ryzyko zarażenia wynosi wówczas około 20%)
Ciężarne nosicielki wirusa HIV poddaje się też innym dodatkowym badaniom, m.in. w kierunku:
- Innych chorób przenoszonych drogą płciową (np. kiły)
- Żółtaczki typu B i C
Jeśli zaszłaś w ciążę, a leki antyretrowirusowe zaczęłaś przyjmować już wcześniej – nie przerywaj teraz terapii. Odstawienie leków może podwyższyć ryzyko zarażenia dziecka wewnątrz macicy, a także negatywnie wpłynąć na twój stan zdrowia. Choć nie do końca wiadomo, jak terapia wpływa na płód, większość ekspertów zaleca kontynuowanie kuracji w czasie ciąży.
Opieka lekarza – zarówno ginekologa, jak i specjalisty od leczenia osób zarażonych, terapia farmakologiczna oraz zachowanie podstawowych środków ostrożności sprawi, że ryzyko zarażenia dziecka wirusem będzie wynosić nawet mniej niż 2%.
