Niewątpliwie, tego typu pomysł wynika z potrzeby włączenia fetysza w grę erotyczną, ale czy od razu oznacza, że mamy perwersyjne pragnienia i powinniśmy się tym martwić? Czy musimy zacząć szukać pomocy u specjalisty i starać się za wszelką cenę zmienić te, postrzegane przez innych jako nietypowe, upodobania?
Arystokrata wśród dewiacji
Fetyszyzm oznacza zachowanie, w którym satysfakcję seksualną osiągamy wyłącznie w wyniku kontaktu z przedmiotem (np. częścią garderoby) lub fragmentem ciała partnera (np. włosami, stopami) albo też z partnerem i z przedmiotem jednocześnie. Fetyszyzm należy do najbardziej rozpowszechnionych zachowań seksualnych, w których granice między normą a patologią mogą być trudne do ustalenia. Zbigniew Lew-Starowicz (2003) określa fetyszyzm mianem „arystokraty” wśród dewiacji, gdyż bywa on bardzo finezyjny w formach, często z upoetycznioną wyobraźnią erotyczną, nikomu nie szkodzi, nie powoduje aktów kryminalnych, a jednocześnie obejmuje ogromny wachlarz możliwości obiektów seksualnych pełniących rolę fetyszów. Fetyszyzm jest dewiacją występującą w bardzo wielu kulturach, np. małe stopy w kulturze Chin, usta chłopców w kulturze Nowej Gwinei, wargi sromowe u Hotentotów. Nazwę temu zaburzeniu nadał w 1887 roku Alfred Binet w publikacji O fetyszyzmie w miłości.
Fetyszem seksualnym może być właściwie wszystko, każdy przedmiot, każda część ciała partnera. Najczęściej spotykanie fetysze to: futro, ubrania i wyroby ze skóry lub lateksu czy metalu, specyficzna bielizna, satyna, buty (np. na obcasach, wysokie skórzane), smoczki, wibratory. A wśród części ciała: pośladki, włosy, członek, piersi (często u fetyszystek z cechami homoseksualnymi), stopy (w kulturze chińskiej), nogi, wargi sromowe. Fetysz ma do spełnienia tylko jedno zadanie: umożliwia osiągnięcie zaspokojenia seksualnego. Fetyszysta jest jednocześnie twórcą fetyszu i jego jedynym użytkownikiem. Bez tego przedmiotu nie jest możliwe zaspokojenie podczas stosunku z kobietą czy mężczyzną lub też w samotności. Często fetysz bywa ściśle tajny. Im jest bardziej nietypowy, tym ujawnienie sekretu przez fetyszystę zdarza się rzadziej i zmusza do zachowania większej ostrożności.
Badania wskazują, że fetyszyzm występuje częściej u mężczyzn. Jones (1989) podaje, że 22% mężczyzn i 18% kobiet ujawnia tendencje fetyszystyczne, a 11% mężczyzn i 6% kobiet miało doświadczenia z fetyszyzmem. Inne badania (Chalkley i Powell, 1991) potwierdziły, że fetyszyzm jest spotykany w bardzo różnym wieku: od dwunastego do sześćdziesiątego roku życia. Fetyszami najczęściej były części ubrania (58%), wyroby gumowe (23%), nogi (15%), buty (14%), wyroby ze skóry (10%), z nylonu (8%). W większości przypadków u danej osoby istnieje jeden fetysz, a u 1/3 trzy, ale zdarzają się przypadki np. sześciu fetyszów. Kontakt z fetyszem może polegać na oglądaniu go, przebieraniu się, pieszczeniu, podglądaniu, niszczeniu go, paleniu, noszeniu na sobie czy przy sobie.
W niektórych przypadkach fetysz oznacza zachowanie ciągłości kontaktów z nieobecnym partnerem. Kontakt z jego ubiorem, perfumami czy kosmykiem włosów wywołuje podniecenie. Obfitość postaci fetyszyzmu sprawia, że mamy do czynienia z różnymi powiązaniami fetyszyzmu z innymi dewiacjami, jak sadomasochizm, narcyzm, urolangia. Fetyszyzm obecny jest również wśród homo- i biseksualistów.
Źródła fetyszyzmu
Jakie są przyczyny fetyszyzmu? Jest kilka teorii tłumaczących to zjawisko. Jedna z nich podkreśla znaczenie tła chorobowego – zaburzenia psychiczne. Zdarzają się pacjenci psychiatryczni, którzy ujawniają fetyszyzm na tle psychopatologicznym, czyli jest on zachowaniem wtórnym. Z kolei podejście psychoanalityczne mówi, iż zachowania fetyszystyczne mogą być substytutem seksualnym, wyrazem fantazji, ujściem dla ukrytych kompleksów, problemów. Według Freuda fetyszyzm jest wyrazem lęku mężczyzny przed kastracją, zdaniem Caprio to wyraz symbolicznej masturbacji (Z. Lew-Starowicz, 2003). Badania osobowości fetyszystów pokazują, że często jest on wynikiem zaburzeń w rozwoju psychoseksualnym. Nieprawidłowy rozwój polega na tym, że zainteresowania seksualne idą raczej w kierunku przedmiotów symbolicznych niż realnych ludzi. Badacze zajmujący się przemianami obyczajowości erotycznej zwracają uwagę na to, że pornografia czy sex-shopy mogą sprzyjać wyzwalaniu fetyszyzmu poprzez ukierunkowanie zainteresowań na konkretne przedmioty czy części ciała. Jest to możliwe szczególnie w przypadku osób, które są przed inicjacją seksualną, a oglądają pisma czy filmy porno lub korzystają z tzw. gadżetów erotycznych podczas masturbacji. Nasze pierwsze doświadczenia i przeżycia erotyczne faktycznie sprzyjają powstawaniu uwarunkowań powielanych w późniejszym życiu seksualnym. Przyczyną przypisania seksualnego znaczenia różnym przedmiotom czy zachowaniom jest fantazja towarzysząca aktywności masturbacyjnej (uwarunkowana od pierwszego orgazmu), także bodziec wizualny kojarzony z daną osobą.
Antyfetysze
Ciekawym może wydać się fakt, że istnieje zjawisko będące lustrzanym odbiciem fetyszyzmu – antyfetyszyzm i antyfetysze. Tutaj wspomniane formy mają odwrotne znaczenie i część ciała partnera, fragment jego ubioru, przedmiot do niego należący czy zapach tłumią podniecenie seksualne i uniemożliwiają osiągniecie satysfakcji seksualnej.
Większość fetyszystów nie szuka pomocy, ponieważ najczęściej nie postrzegają swojego zachowania jako czegoś nieprawidłowego, a związki partnerskie mają udane. Ich skłonności nikomu nie przeszkadzają i nie krzywdzą. Właściwie łagodne formy fetyszyzmu są zjawiskiem powszechnym i nie wymagają interwencji leczniczej. Osoby, które trafiają do terapeutów, najczęściej spotykają się z brakiem akceptacji ich upodobań przez partnera i to partnerzy są stroną nakłaniającą do podjęcia leczenia. Często też u tych osób występują zaburzenia wielodewiacyjne, a fetyszyzm jest tylko jednym z preferowanych zachowań, które uniemożliwiają odbycie stosunku seksualnego z partnerem. Dosyć rzadko zagaszają się fetyszyści, którzy nie akceptują swojego fetyszyzmu z powodów religijnych czy psychicznych. U większości fetyszystów geneza ich zachowań sięga w przeszłość i wymaga dokładnej analizy biografii, a często też konieczności eksploracji podświadomości.
Niektóre typy fetyszyzmu:
- Altokacifilia – wysokie obcasy
- Automonoseksualizm – własne ciało upodobnione strojem do ciała osoby drugiej płci
- Apotemnofilia – osoby okaleczone
- Ekstrementofilia – wydaliny ludzkie
- Grawiditofilia – brzuch kobiety ciężarnej
- Kleptomania – kradzież fetysza
- Pigmalionizm – obrazki, fotografie, rzeźby
- Narcyzm – własne ciało
- Retifizm – wyroby ze skóry, połączenie z masochizmem
- Nekrofilia – zwłoki ludzkie
- Transwestytyzm fetyszystyczny – przebieranie się w odzież płci odmiennej
