Niepłodność to coraz bardziej powszechny problem w dzisiejszym świecie. Wraz z przemianami społecznymi, kulturowymi i technologicznymi, obserwujemy także wzrost zachorowań na choroby cywilizacyjne, do których można zaliczyć również niepłodność. W niniejszym artykule omówimy przyczyny, objawy, metody diagnostyki i leczenia niepłodności, a także porozmawiamy o tym, jak zmieniający się świat wpływa na zdolność par do poczęcia.
1. Definicja niepłodności
Niepłodność to niezdolność do poczęcia dziecka mimo regularnych, niechronionych stosunków płciowych przez co najmniej 12 miesięcy. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), niepłodność dotyka około 15% par na świecie, a liczba ta wciąż rośnie.
2. Przyczyny niepłodności
Istnieje wiele przyczyn niepłodności, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Warto zaznaczyć, że w około 30-40% przypadków przyczyna niepłodności pozostaje nieznana.
Niepłodność u kobiet
Najczęstsze przyczyny niepłodności u kobiet to:
- Zaburzenia hormonalne (np. zespół policystycznych jajników)
- Niedrożność jajowodów
- Endometrioza
- Myomy macicy
- Problemy z jajnikami lub owulacją
- Wiek (płodność kobiety maleje z wiekiem)
Niepłodność u mężczyzn
Najczęstsze przyczyny niepłodności u mężczyzn to:
- Zaburzenia hormonalne
- Problemy z jakością nasienia (niska liczba spermatozoidów, słaba ruchliwość, nieprawidłowa morfologia)
- Wodonercze, wodniak jądra lub żylaki powrózka nasiennego
- Niedrożność nasieniowodów
- Wiek (mniejsza jakość nasienia z wiekiem)
- Ekspozycja na czynniki toksyczne lub promieniowanie
3. Objawy niepłodności
Objawy niepłodności są różnorodne i zależą od przyczyny problemu. Często niepłodność jest bezobjawowa, a jedynym znakiem jest brak ciąży mimo regularnych, niechronionych stosunków. Niemniej jednak, niektóre objawy mogą sugerować problem z płodnością:
- U kobiet: nieregularne cykle miesiączkowe, bolesne miesiączki, ból podczas stosunku
- U mężczyzn: problemy z erekcją, ból lub obrzęk jąder, zmniejszona ilość nasienia
4. Diagnostyka niepłodności
Diagnostyka niepłodności obejmuje szereg badań, które pomagają określić przyczynę problemu. Najważniejsze badania to:
- Badanie ginekologiczne oraz USG narządu rodnego u kobiet
- Badanie nasienia (semenogram) u mężczyzn
- Badania hormonalne u obu partnerów
- Histerosalpingografia (HSG) – badanie rentgenowskie jajowodów u kobiet
- Laparoskopia diagnostyczna u kobiet z podejrzeniem endometriozy
5. Leczenie niepłodności
Leczenie niepłodności zależy od przyczyny problemu. Do najważniejszych metod leczenia należą:
- Leczenie hormonalne (np. u kobiet z zaburzeniami hormonalnymi)
- Leczenie operacyjne (np. usunięcie myomów macicy, leczenie wodonercza u mężczyzn)
- Techniki wspomaganego rozrodu, takie jak:
- Inseminacja domaciczna (IUI)
- In vitro fertilization (IVF)
- Intracytoplasmic sperm injection (ICSI)
- Adopcja lub korzystanie z usług surogatki
6. Niepłodność a cywilizacja
Niepłodność można uznać za chorobę cywilizacyjną, ponieważ współczesne zmiany społeczne, kulturowe i technologiczne przyczyniają się do jej występowania. Do najważniejszych czynników związanych z niepłodnością należą:
- Odroczenie macierzyństwa i ojcostwa na rzecz kariery zawodowej i wyższego poziomu życia
- Stres i przemęczenie, które wpływają negatywnie na równowagę hormonalną
- Zanieczyszczenie środowiska i ekspozycja na substancje toksyczne
- Siedzący tryb życia i związane z nim problemy zdrowotne, takie jak otyłość
- Zmiany w diecie, prowadzące do niedoborów witamin i składników odżywczych niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania układu rozrodczego
- Palenie papierosów i nadużywanie alkoholu, które mają negatywny wpływ na jakość nasienia i zdolność kobiet do zajścia w ciążę
- Wzrost liczby chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, choroby tarczycy, choroby autoimmunologiczne, które również wpływają na płodność
W celu zmniejszenia ryzyka niepłodności warto zadbać o zdrowy styl życia, właściwą dietę, unikać czynników ryzyka oraz regularnie kontrolować swoje zdrowie. Współczesne metody leczenia i diagnostyki pozwalają na skuteczne rozwiązanie wielu przypadków niepłodności. Ważne jest jednak, aby jak najszybciej zgłosić się do specjalisty w przypadku podejrzenia problemów z płodnością, gdyż im wcześniej zostanie rozpoczęte leczenie, tym większe są szanse na sukces.
